Stoere mannen spelen Alexander 

Dat hadden we toch niet achter hem gezocht: Willem Jan Otten die een echt soldatenstuk schrijft. Een stuk met grote mannen, veel bloed, verbeten tranen. Fishermans Friend-toneel. Spierbundels die in versregels spreken. En dat het dan toch nog boeiend is om naar te kijken. Wat is het geheim? Behalve Mark Rietman dan, de man die vrijwel elke voorstelling veraangenaamt met zijn aanwezigheid? Misschien wel de regie. Ira Judkovskaja is nu eens een van die jonge regisseurs van de Amsterdamse regie-opleiding die het ambacht wel beheerst, anders dan de te vroeg gelanceerde theaterkunstenaars die eerder faalden op het grote schouwburgtoneel. Met de voorstelling Alexander, haar debuut in de grote schouwburg, toont ze in ieder geval aan over de juiste combinatie van respect en relativering te beschikken om schrijver Willem Jan Otten te temmen. En dat was best hard nodig. 
Willem Jan Otten dreigde, na het onvergetelijke succes van zijn toneelschrijfdebuut Een Sneeuw uit 1982, een 'one hit wonder' te blijven. De inmiddels als essayist en romancier goed aan de weg timmerende auteur slaagde er maar niet in om dat eerste succes te evenaren. Het stuk Braambos, zijn laatste proeve, was bijvoorbeeld een met een veel te zware semi-religieuze thematiek overladen voorstelling. Bloedernstig en traag. Dat deed het ergste vrezen voor Alexander, zijn tragedie over de tienerkoning van Macedonië die in de vierde eeuw voor Chrtistus de grondlegger was van een wereldrijk dat zich uitstrekte van Gibraltar tot aan de Indus.
Maar dat valt dus mee. Judkovskaja houdt de toon licht, en weet de vondeldreun van Ottens versregels sierlijk te omzeilen. Het gevolg is een voorstelling die goed uit te zitten is, goed te volgen ook. Niet in de laatste plaats, overigens, vanwege de op een prettige manier volslagen onbekende debutant in de titelrol: Kaspar Schellingerhout. Mooi jongetje. En met zijn tengere verschijning best wel geschikt voor de rol van jonge god die Alexander volgens Willem Jan Otten was.
Wat ons op de inhoud brengt. Vanouds altijd het belangrijkste bij het werk van Willem Jan Otten. Volgens de westerse geschiedschrijving was Alexander de Grote een nobele held die de barbaarse horden in het huidige Arabiëbeschaving bracht door ze op een vriendelijke manier in de pan te hakken. Otten volgt dat beeld, om er aan het eind een draai aan te geven dat Alexander, eenmaal op de troon in Babylon, verandert in een achterdochtige machtswellusteling, geen haar beter dan de man die hij tot aan de rietkragen van de Indus achtervolgde: Dareios, koning van de Perzen. En hoe die lieve jongen zo geworden is? Otten lijkt de schuld te willen geven aan de moeder van Dareios, lekker hekserig gespeeld door Petra Laseur.
Terwijl wereldwijd iedereen spijt heeft van de inval in Irak, maar we ons tegelijkertijd lijken op te maken voor een nieuwe veldtocht tegen het aan een kernbom werkende Perzische Rijk, is een stuk over Alexander de Grote een interessant verschijnsel. Dat je van zo'n operatie geen beter mens wordt, maakt Otten duidelijk. Dat je je niet aan wat voor God dan ook gelijk moet wanen, ook. Maar dat het Oosten een vat vol barbarij en gruwelijke onmenselijkheid is? Aan dat, recent nog door de Paus aangehaalde beeld verandert Otten ook niets. Dat is jammer. 

GPD

Zinderende Griekse tragedie over Alexander de Grote 

Voorstelling: Alexander - koning van de hele wereld, van Willem Jan Otten door Het Toneel Speelt. Regie: Ira Judkovskaja. Decor: Guus van Geffen. Licht: Marc Heinz. Muziek: Beppe Costa. 
Gezien: 26/9 Stadsschouwburg Amsterdam. Tournee t/m 9/12. 

Ketenen rammelen, het geluid komt dichterbij, griezelig hard. Nog voordat het doek is opgetrokken maakt Alexander al indruk. Dat moet ook wel: deze voorstelling gaat over een groot man, die het Macedonische rijk uitbreidde tot diep in het oosten, die de beschaving naar barbaarse gebieden bracht, die niet uit de geschiedenis is weg te denken. Alexander de Grote (356-323 v.Chr.) inspireerde Het Toneel Speelt tot een monumentale tragedie. 
Ook de bijfiguren steken imposant tegen de theaterhorizon af. Zo komt de leider van de gevangenen zo op dat zijn ketenen meer dan levensgroot lijken. Om hem en zijn door de Perzen mishandelde lotgenoten trekt Alexander ten strijde: hun lot moet worden gewroken. 
Alexander, het grotezaal-debuut van de Russisch-Nederlandse regisseur Ira Judkovskaja, zindert van energie. Stenen vliegen door de lucht, tonnen rollen op de eerste rijen af. Maar er is ook maneschijn en gekwinkeleer van vogels. 
In simpele, krachtige en poëtische zinnen introduceert auteur Willem Jan Otten zijn personages, die langzaam veranderen. Alexander verandert het radicaalst. Zijn fascinatie voor de vijand slaat om in een obsessie. De veldheer identificeert zich zozeer met de Perzische koning Dareios dat hij zichzelf kwijtraakt. Zoals hij zich in Dareios' mantel hult, zo kruipt hij in diens geest. Van een verlicht denker transformeert Alexander tot een despoot die dezelfde wrede straffen toepast als de man die hij overwint. Ziekelijk vijanddenken en fatale identificatie met de tegenstander, oprecht idealisme en de pervertering daarvan zodra die idealisten aan de macht zijn; de meedogenloosheid van succes en de verblinding van de mens die God wil zijn: dat zijn een paar thema's die Otten aanroert. 
Otten roept sinds zijn bekering tot het katholicisme weerstand op. Ongelovigen ergeren zich aan de missionaris die hij kan zijn. Ook in Alexander vindt hij dat de mens zijn plaats moet kennen, dat er iets is dat groter is dan hemzelf. Maar dit keer stoort dit niet. Otten sluit eenvoudigweg aan bij de oude Griekse schrijvers die ook vonden dat menselijke hoogmoed moet worden bestraft. Alexander blijft leven. Maar 'de heerser van de hele wereld' is zijn ziel kwijt. 
Kaspar Schellingerhout, nog op de toneelschool, speelt Alexander uitstekend. Met zijn tengere lijf en lange blonde haar lijkt hij op een sprookjesprins. Maar wat ligt er een gevaarlijke angst in zijn blik als hij eenmaal op de Perzische troon zit. Petra Laseur als Dareios' door Alexander aanbeden moeder speelt een slinkse dubbelrol, want al dienend stuurt zij hem de kant van de waanzin op. Mooi is ook het spel van de andere vrouwen (An Hackselmans en Tanya Zabarylo), met hun scherpe ogen achter hun sluiers. 
Maar de ster van de avond is Mark Rietman. Als rechttoe-rechtaan-krijger komt zijn personage Parmenion recht tegenover de zoekende Alexander te staan en toch ontroert Rietmans krachtpatser omdat zijn principes oprecht zijn en het verdriet om het verlies van zijn zoons niet minder. 

NRC Handelsblad

Hoe jong mag Alexander de Grote zijn 

Het nieuwe stuk van Willem Jan Otten roept zeer tegenstrijdige oordelen op. Is het een leesdrama, een ideeënstuk, een stuk bordkarton vol clichés of zal het zeker repertoire houden? Is de voorstelling door Het Toneel Speelt sober, fantasievol of saai? Zijn de jonge hoofdrolspelers uitstekend, goed gecast, of missen ze het gewicht om de voorstelling te dragen? En de piepjonge Alexander, is hij alleen maar een mooi, fragiel jongetje, of zien we zijn neergang en ligt er als hij aan de macht is een gevaarlijke angst in zijn blik? 

Een toneelrecensie in het Nederlands Dagblad! Deze krant is niet meer stijf gereformeerd, maar heet nu 'Christelijk betrokken'. Zij heeft een jongerensite en foto's in kleur. Maar toch: toneel? Is dat voor gereformeerden geen broedplaats van de duivel meer? Het zal geen toeval zijn dat het gaat om een toneelstuk van Willem Jan Otten, die enige jaren geleden gelovig (zij het rooms-katholiek) is geworden. Zijn stuk Alexander, geschreven in vijfvoetige jamben, speelt drie eeuwen vóór de geboorte van Jezus en gaat over de veldtocht van de jonge Alexander tegen Perzië. We zien hem van een aardige jongen tussen de andere jongens een heerser worden die offers moet brengen en verraad moet plegen aan zichzelf. Het Toneel Speelt heeft er een jonge regisseuse aan gezet, Ira Judkovskaja, die in Rusland is geboren en hier haar opleiding heeft gevolgd. Zij maakte de voorstelling met een groep heel jonge spelers, samen met twee 'veteranen' (Petra Laseur en Mark Rietman). In het Nederlands Dagblad schrijft redacteur Rien van den Berg veruit de langste en meest serieuze bespreking, die samen met drie foto's wordt afgedrukt, waaronder een foto van een actrice die met blote borsten Alexander verleidt. Van den Berg heeft waardering voor de voorstelling en voor het intelligente spel met verwijzingen en gedachten in het stuk, en hij vindt zelfs dat de – homosexuele – relatie tussen Alexander en een van zijn vrienden meer had moeten worden uitgewerkt. Hij gebruikt veel meer ruimte om het stuk te beschrijven, dan om het te analyseren. Uiteindelijk vindt hij toch een christelijke invalshoek voor zijn conclusie: 'Geen leider heeft God in zijn broekzak en wie denkt van wel, vergeet zijn eigen plaats en dus zijn volgelingen.' 

Dat de recensies zo verschillend zijn komt in de eerste plaats omdat de waardering voor Willem Jan Otten zo verschilt. Er zijn recensenten die zijn vroegere werk (zijn eersteling Een sneeuw, maar ook het recentere Braambos) hogelijk waardeerden en die nu zwaar teleurgesteld zijn. Anderen waren juist bang dat ze zwaar christelijk gepreek voorgezet zouden krijgen en zijn nu opgelucht zijn dat dit uitblijft. Maar dan komt er weer heel andere kritiek. Simon van den Berg vindt in Het Parool dat de voorstelling topzwaar wordt door een overdaad aan thematiek. Bovendien vindt hij de keuze voor piepjonge acteurs minder gelukkig: 'Ze spelen zeker niet slecht, maar missen toch het gewicht om een voorstelling van dit kaliber te dragen.' 
Nog negatiever is Marian Buijs. Zij ziet in het stuk alleen maar clichés, voor haar blijft het van bordkarton. Zij bespeurt in het stuk een duidelijke verwijzing naar de huidige politiek van Amerika: oorlog voeren om vrede te brengen, maar dat stemt haar niet zachter. Otten haalt teveel overhoop, het verhaal zwalkt alle kanten uit. De spelers doen hun best – in volgens haar 'foeilelijke kostuums' - maar je zou je hoogstens kunnen identificeren met de jonge Alexander: 'mooi en krachtig neergezet door de jonge frêle Kaspar Schellingerhout.' Hans Oranje schreef in Trouw een zeer brommerige recensie. Hij heeft vooral zitten kijken naar de lichtende maanschijf die volgens hem verkeerd om liep, hij waardeert de belichting van Marc Heinz, maar het versdrama ging aan hem voorbij. Terwijl de andere recensenten de natuurlijke manier waarop de verzen worden gezegd prijzen, vind hij dat de teksten in 'een rubberen cadans' blijven steken. 
In een nieuwe weblog van Elsevier (www.Elsevier.nl) beschrijft toneelmeester Thomas van den Berg hoe hij als dertienjarige onder de indruk was van Een sneeuw. Maar ondanks de sterke oerbeelden die regisseuse Ira Judkovskaja creëert (hij noemt de 'schitterende maan') en het sferische geluidsdecor van Beppe Costa, brengen de mooie woorden nu geen drama op gang. Daarvoor is de conflictstof te bedacht en te overladen met symboliek en betekenissen.
In www.8weekly.nl ziet Sophie Janssen ook een christelijke moraal in het stuk van Otten: Alexander wordt steeds de zoon van God genoemd, dus gaat het toch weer over Jezus. Voor haar verwijzen zelfs de stenen in de woestijn naar passages uit de bijbel 'waar de steen als symbool voor Christus wordt gebruikt'. En ook zij vindt Kaspar Schellingerhout te jong voor zijn rol, te klein en te fragiel: 'Zijn spel is te licht en doordat zijn voorkomen ook niet meewerkt is hij ongeloofwaardig.' Anneriek de Jong vindt hem in NRC Handelsblad nu juist uitstekend in de rol van Alexander: 'Met zijn tengere lijf en lange blonde haar lijkt hij op een sprookjesprins. Maar wat ligt er een gevaarlijke angst in zijn blik als hij eenmaal op de Perzische troon zit.' De positieve recensie van Anneriek de Jong is au fond niet zo uitvoerig en nogal brokkelig, maar hij wordt gesierd door een enorme goudkleurige foto over zeven kolommen van de vijf hoofdrolspelers die op je af komen, een prachtig beeld. 
Wijbrand Schaap van de GPD-bladen was bang dat het stuk weer bloedernstig en traag zou zijn, zoals het eerdere stuk Braambos. Maar dat valt mee, omdat de toon licht blijft en een Vondeldreun wordt omzeild. Kaspar Schellingerhout heet hier 'een mooi jongetje' en met zijn tengere verschijning is hij 'best wel geschikt voor de rol van jonge god die Alexander volgens Willem Jan Otten was'. Alleen jammer dat Otten niet in gaat tegen het beeld, onlangs nog door de Paus verkondigd, dat het Oosten een vat vol barbarij en gruwelijke onmenselijkheid is. 
Ook Peter Liefhebber is in De Telegraaf overwegend positief. Hij denkt dat het stuk de potentie heeft op het repertoire terug te blijven en hij waardeert het juist dat Willem Jan Otten zoveel thema's en subthema's in zijn stukken stopt. Alleen worden zijn bedoelingen soms al te diffuus en ongrijpbaar. Hij heeft het over de 'sobere regie' en de sterke rollen van Mark Rietman als de vechtjas die z'n zonen ziet sneuvelen en Petra Laseur als de Perzische koningin-moeder, een formidabele overleefster 'in wie Ottens (drie)dubbelzinnigheid het gaafst tot haar recht komt'.

Frustrerend vak 
Op de regie van Ira Judkovskaja wordt door geen van deze critici uitvoerig ingegaan. Wel wordt overal vermeld dat zij jong is (31 jaar), dat dit haar eerste grote zaalvoorstelling is en af en toe ook dat zij van Russische afkomst is. Soms vindt men haar regie sober, soms sfeervol, soms indrukwekkend. Maar bijna niemand komt toe aan de vraag of haar regie een interpretatie van het stuk verraadt.
Ira Judkovskaja is daar teleurgesteld over, maar na zeven seizoenen heeft zij al wat eelt op haar ziel. Wat zij heel moeilijk vindt is als acteurs tegen elkaar worden uitgespeeld, bijvoorbeeld de oudere tegenover de jongeren en zij begrijpt niet dat sommige acteurs die heel goed spelen toch nooit worden genoemd. Maar zij vindt vooral dat theaterrecensent zijn in Nederland een heel frustrerend beroep moet zijn: 'Ik denk dat je, als je theatercriticus wordt, heel veel van toneel houdt en er graag stevige analyses over wilt schrijven. Maar recensenten krijgen maar zo weinig ruimte dat ze nauwelijks meer kunnen schrijven dan: 'mooi' of 'lelijk'. Ik heb in de acht jaar dat ik nu toneel maak de hoop opgegeven ooit een echte analyse van mijn werk in een recensie tegen te komen. Bij een interview is het anders. Als je recensenten buiten het theater spreekt blijken ze er heel veel over te zeggen te hebben, maar puur uit de artikelen krijg ik nooit het gevoel, dat iemand mijn werk volgt. Het is nooit meer dan één woord of hoogstens één zin. Het is nooit een analyse van een voorstelling, eerst kijken wat de makers doen, wat er te zien is, waartoe dat in verhouding staat, naar welke symboliek wordt verwezen, wat daarbij wordt gebruikt, en dan pas wat de recensent er van vindt. Er is ook geen recensent die lijkt te beseffen wat het betekent als je met zoveel jonge acteurs een voorstelling van drie uur in de grote zaal brengt. Niemand gaat in op mijn interpretatie van het stuk als een verhaal over volwassen worden. Daarom klopt het ook dat het door heel jonge mensen wordt gespeeld. Je ziet Alexander groeien, van een jongen op blote voeten, in pyjama, die zich afvraagt of het allemaal de moeite waard is, naar iemand die zijn twijfels uitbant en daardoor zijn ziel vermoordt.

Wat ik ook niet snap is dat er steeds gesproken wordt over een Christelijke symboliek, omdat het een stuk van Willem Jan Otten is. Dat getuigt van vooringenomenheid. Ik ben zelf joods, maar dat doet er toch niet toe? Dat het stuk een ideeënstuk wordt genoemd kan ik wel begrijpen. De acteurs moeten hard werken om er personages van te maken. Maar dat er teveel thema's in zouden staan, die kritiek kan ik niet delen. Ik ben blij dat er ideeën in dat stuk zitten, tegenwoordig is alles vaak zo dun, zo arm aan inhoud. Ik zou graag een dialoog met de recensenten aangaan. Als je te weinig plaats krijgt van de redactie, verover die plaats dan. Zorg er voor dat de kranten je als recensent serieus nemen.'

Het is mij al vaker opgevallen dat recensenten zo onwelwillend en onbarmhartig kunnen reageren op jonge acteurs die debuteren of stages lopen. Dat valt ook bij deze Alexander-voorstelling op. Vooral jonge recensenten schrijven soms keihard over hun leeftijdgenoten, bijna alsof ze hun jaloezie nauwelijks kunnen onderdrukken. Als jonge journalisten schrijven dat de jonge acteurs wel goed spelen, maar het gewicht missen om een voorstelling van dit kaliber te dragen, kun je je net zo goed afvragen of zij wel het gewicht hebben om zo'n meedogenloos oordeel uit te spreken.

Misschien was het op de première anders (in de Amsterdamse Stadsschouwburg zijn die met alles casters op de voorste rijen altijd extra nerveus), maar ik zag een Alexander van Kaspar Schellingerhout die er mag zijn: jong inderdaad, frêle inderdaad, zoekend soms in het begin, zichzelf steeds meer verhardend en toch nog steeds diezelfde jongen. Maar ook Xander van Vledder als de schrijver Filotas, Justus van Dillen als de stomme soldaat Agasthenes en Kees Boot als de macho Hefaiston. Ze worden nergens apart genoemd, maar ze doen niet onder voor oudere acteurs als Mark Rietman en Petra Laseur. De voorstelling is in het geheel een klein wonder: een versdrama dat zo licht en natuurlijk over het voetlicht komt in een grote zaal. Zou Ira Judkovskaja niet eens een Vondel willen proberen? 

Theatermaker

Alexander kwam en overwon 

Een klassiek verhaal, nieuw geschreven door Willem Jan Otten met drie talentvolle spelers vers van de toneelschool uit Maastricht. Tevens de eerste ‘grote’ voorstelling van regisseuse Ira Judkovskaja. Hoe zal de play ontvangen worden op deze première in die prachtige stadsschouwburg van Amsterdam? Alexander kwam en overwon mij. 

De jongste koning ooit, leidt de veldtocht tegen de machtigste man op aarde. Na de overwinning maakt hij de vrouwen van de vijand buit en laat ze leven. Alexander wordt omringd door vrienden en zijn soldaten gaan voor hem door het vuur. Hij wordt op handen gedragen en door de hele wereld geloofd. Hij vindt zijn grote liefde. Toch veranderd deze Alexander in een despoot. Iemand die bang wordt voor iedereen, zelfs voor wie het meeste van hem houden. Om te beginnen was het decor heel goed en passend uitgevoerd, wild werden er allemaal stenen op de grond gegooid waardoor er stof omhoog stoof, waardoor dit samen met de scherpe belichting een bijna filmisch effect had. De spelers vormden een krachtige combinatie van sterk ervaren acteurs en frisse jonge acteurs die dragende rollen vertolkte. 

De teksten waren briljant geschreven, poëtisch, ritmisch maar ook toegankelijk, pakkend en helder. Op mij kwam het stuk heel sec over. Het schepte een beeld over hoe jongeren zich in een oorlog staande houden. Alexander leeft een bloederig en wreed leven, maar hij als de goedheid zelve gezien, een mensengod. Toch wordt de jonge koning geteisterd door onzekerheden over zijn eigen persoon en de keuzes die hij maakt. Hij kijkt zelfs op tegen zijn verslagen vijand. 

Filotas gaat mee op veldtocht om over de strijd te schrijven. Dit zorgt voor een heldere leidraad in het verhaal, hij verwoord de gevoelens die er spelen op een prachtige manier. Agasthenes, ook hij reist mee, maakt zichzelf nuttig door geschrift te maken van Filotas zijn woorden. Zijn aanwezigheid blijft wraakzucht voeden, want de vijand heeft zijn tong afgehakt. Het hele stuk kan hij niets zeggen maar zijn lichaamstaal is zeer verfijnd. 

Als de strijd over is bevinden de soldaten zich heel symbolisch opgebouwd op tronen van puin, gekleed in gewaden die niet passen. Zij hebben gestreden voor vrijheid…maar valt vrede te behalen met geweld? Veroveraar, veroveraar, van allemaal de bangste want de vijand is verslagen dus de vijand is nu overal, zelfs de liefste allerdoodse is je vijand, ja je eigen hart valt jou nu aan, je eigen hart. 

ikhouvantheater.nl

Alexander recensie

Een jongen aan een lessenaar schrijft. Geconcentreerd. Rammelende kettingen doen hem opschrikken. In de verte ziet hij een man. “Wie is daar?” De man geeft geen antwoord. “Kom eens dichterbij, ik kan je zo niet zien”, zegt de schrijver. De man nadert. Krom, bang en besmeurd met vuil en bloed. “Wie ben je?”, vraagt de schrijver. “Hij is naar je toe gestuurd door Alexander”, zegt een soldaat die het toneel oploopt. “Zijn verhaal moet in het boek.” “Oké, vertel op”, zegt de schrijver. “Dat zal moeilijk gaan”, zegt de soldaat. De man gooit een zakje op tafel. De schrijver haalt er een zwart stukje vlees uit. Hij proeft en spuugt het direct weer uit. De soldaat lacht hard. “Zijn tong..”

De man vormt met zo’n 3000 andere verminkte en gemartelde Griekse soldaten een levende boodschap voor de piepjonge Alexander de Grote van de machtigste man op aarde, de Perzische koning Dareios. “Vrees het allerergste, want dat is wat jou en je beschaafde volkje te wachten staat." Het heeft een tegenovergestelde uitwerking.  “Deze arme man wiens stem is afgenomen, is de reden waarom wij oorlog voeren”, betoogt Alexander geestdriftig. “Wij zullen die Perzen laten zien met wie ze te maken hebben. Er valt niet met ons te spotten. We zullen hem wreken.“

In de vroege morgen vallen de Grieken aan en winnen. Dareios vlucht voortijdig en laat zijn cape en zijn vrouwen achter. Moeder, zuster én vrouw, en minnares. Dareios biedt voor hen een geldsom en belooft vrede. Alexander voelt zich daardoor vernederd en slaat het aanbod af, tot grote frustratie van zijn mannen, die moe zijn van het vechten. Maar hij weet ze ervan te overtuigen dat deze overwinning niet genoeg was. Hij moet net zolang door tot hij Dareios heeft. Alleen een zoon van God verslaat een zoon van God. En als Alexander een zoon van God is, dan moet zijn volk wel onoverwinnelijk zijn.

De cape gaat om en de vrouwen laat hij leven. Dareios' moeder wordt zijn moeder, de minnares de zijne. Blosje noemt ze hem liefkozend. Echter hoe dichter Alexander zijn vijand nadert, hoe meer hij zijn vijand wordt. Net zo berekenend en genadeloos, vooral naar de mensen die van hem houden. De schrijver van Alexanders geschiedenis, zijn beste vriend en geweten, kan het niet meer aanzien. Hij beschuldigt hem van hoogverraad en moet dat met de dood bekopen. Het boek wordt verbrand.

Vreemd genoeg eindigt de voorstelling toch nog met een schuldbewuste hoofdrolspeler. Vreemd omdat ik nergens eerder twijfel zag. Hij, de idealist, geloofde al die tijd in wat hij deed. Pas vlak voordat het doek valt, als het lijk van zijn vijand, gedood door de Perzen zelf, bij hem wordt afgeleverd in Babylon, zijn minnares zelfmoord pleegt en de vrouw van Dareios bevalt van een dochter, terwijl hij niet eens had opgemerkt dat ze zwanger was, realiseert hij zich wat hij is geworden. Een blinde tiran.

Je kunt je afvragen of er wel een ander soort heerschappij eh, ...leiderschap bestaat.

Ik heb me best goed vermaakt, maar om eerlijk te zijn, zo verontrust als ik twee weken geleden de Rotterdamse Schouwburg verliet na de inleiding van deze voorstelling was ik niet.

Willem-Jan Otten vertelde toen in een gesprek met Bas Heijne dat hij dit stuk had geschreven voor die jonge mannen in de leeftijd van zijn eigen zonen, om ze te laten zien in welke wereld ze leven. Jonge mannen heb ik op het toneel wel gezien, Alexander wordt bijvoorbeeld gespeeld door een 23-jarige vierdejaars toneelschoolstudent, maar in de zaal werd ik omringd door honderden grijze duiven die een gezellig avondje uit waren.

Misschien leest deze voorstelling teveel als les uit een geschiedenisboek. De vormgeving helpt daarbij niet echt. Een Appel-theater-achtig monumentaal slagveld: De maan, stof, tentdoek en mannen in leren broeken die met veel stenen gooien, de Perzische dames gesluierd (aha!) en in exotisch glimmende kostuums (hmm..). Dat geeft een prima indruk van de wereld waarin Alexander ooit leefde, maar niet die van nu. Ik had dat verband heel graag willen zien. Helaas

Culture Club